Wycieńczony chorobą

17 listopada 1843 r. Chopin ukrywał przed George zły stan swego zdrowia. Kończąc krótki list, napisał: „Dla Sol. Pozdrowienia. Maurycy zdrów, ja także”. Był to czas, kiedy kompozytor przeżywał kolejny kryzys zdrowotny, pojawiający się zazwyczaj na przełomie jesieni i zimy. Dokuczała mu wtedy duszność oraz intensywny kaszel, miał poważne kłopoty z oddychaniem i z flegmą, której nie mógł się pozbyć. Męczył się zwłaszcza nocą, a uciążliwe dolegliwości nie pozwalały mu zmrużyć oka. Wstawał zmęczony, odczuwając przejmujący chłód, wilgoć, a przede wszystkim brak słońca. Przebywającą w Nohant George, o poważnych kłopotach zdrowotnych kompozytora  poinformował Grzymała, a nieco później Maurycy, w tajemnicy przed Chopinem. (md)