Biedne dziecko

10 czerwca 1848 r. George Sand skierowała pytanie do  przebywającej w Londynie Pauliny Viardot: „Czy widuje Pani Chopina? Niech mi Pani napisze o jego zdrowiu. Nie umiałam odwzajemnić mu jego wściekłości i nienawiści tą samą monetą. Myślę o nim często jak o biednym dziecku, zgorzkniałym i zagubionym”. W słowach tych zadziwia jej zawziętość i brak obiektywizmu w ocenie kompozytora. Pisarka w swych pamiętnikach wspominała po latach: „Chopin w stosunku do mnie był uosobieniem przywiązania, uprzedzającej grzeczności, wdzięku, uprzejmości i szacunku”. O tych sprzecznościach natury George, w niewybrednej formie napisał francuski poeta i dramatopisarz, Paul Claudel: „Kobita, a pomyślcie tylko, jakie ludziska w niej siedzą, tyle ich, jeden przez drugiego, końca nie widać”. (md)