W kręgu markiza

8 maja 1838 r. Chopin, zaproszony przez markiza Astolphe de Custine'a, cały wieczór improwizował w obecności Victora Hugo, Jules Janina i George Sand. Prof. Mieczysław Tomaszewski w swej publikacji nie sprecyzował miejsca tego spotkania. Wiadomo, że markiz był właścicielem zamku w Saint-Gratien nad brzegiem jeziora Enghien. Dysponował także luksusowym domem przy La Rochefoucauld 6, w nowej dzielnicy Chaussée-d'Antin, zamieszkanej przez bankierów i artystów. Chopin często odwiedzał markiza w obu jego posiadłościach, szybko też wszedł do kręgu jego najbliższych przyjaciół. 45-letni de Custine, rozmiłowany w sztuce, rozkochany w muzyce Chopina, tak pisał do kompozytora: „Należy Pan do przyjaciół, których się kocha, proszę to sobie zapamiętać”. Uczestniczący w majowym wieczorze pisarz i krytyk teatralny, Jules Janin, w swych wspomnieniach o zmarłym kompozytorze, wykazał się niebywałą ignorancją i brakiem rzetelności w opisywaniu ostatnich chwil jego życia, surowo i niesprawiedliwie oceniając go jako człowieka oraz artystę. (md)