Bez kropki nad „i”

20 maja 1879 r. Oskar Kolberg, etnograf i kompozytor, przesłał Marcelemu Szulcowi [autor pierwszej polskiej monografii o Chopinie] informację: „Wiadomo, że Chopin w gronie przyjaciół improwizował często i wtedy malował niejako muzyką różne sytuacje i epizody z życia domowego i publicznego”. Uwaga ta odnosiła się do Mazurka a-moll op. 17 nr 4 powszechnie zwanego „Żydkiem”. Dopatrywano się w nim „wpływu muzyki zasłyszanej przez kompozytora na weselach żydowskich”. Mieczysław Tomaszewski napisał: „Jest wysoce prawdopodobne, iż u genezy Mazurka a-moll op. 17 nr 4 stanął zamiar swoistego „odbicia” świata dwóch żywiołów muzycznych, z którymi się młody Chopin zetknął na polskiej wsi. W mazurku tym rzeczywiście nastąpiło zderzenie ze sobą hésitant, kujawiaka [...] przenikniętego pełną wahań aurą żydowskiego muzykowania, z direct wiejskiego mazura [...], tańczonego od piano do fortissimo, po polsku – do upadłego. […] Ale poetyka Chopina zasadza się na zdecydowanej odmowie dla programowości i dla wszelkiego stawiania kropek nad i”. (md)